XTC

Wat is het?

XTC is een drug. In het Engels uitgesproken geven de letters de woordklank 'ecstasy', wat extase betekent. XTC is in de vorm van pillen, capsules en poeders te koop. Pillen hebben verschillende kleuren en vormen en zijn vaak voorzien van een afbeelding. Vaak hebben de pillen een naam die verband houdt met de vorm of de afbeelding die erop staat: bijvoorbeeld 'kroontje', 'euro' en 'smiley'.

Wat zit er in?

De werkzame stof die in XTC zit, heet MDMA (3,4 methyleendioxymethamfetamine). MDMA heeft een dubbel effect. Enerzijds is het een stimulerend middel met een oppeppende werking. Anderzijds is er een bewustzijnsveranderend effect: de waarneming wordt intenser en het gevoel van verbondenheid met anderen neemt toe. Met de vraag 'Wat zit in XTC?' is meteen één van de problemen rond XTC aangeroerd: soms worden pillen als 'XTC' verkocht, terwijl ze het in werkelijkheid niet zijn. Dan zit er geen MDMA in, maar iets wat er op lijkt of totaal andere stoffen. Stoffen die heel anders en onvoorspelbaar kunnen werken.
Of helemaal niet.

Wat voelt de gebruiker?

De gebruiker wordt opgepept. Hij krijgt zowel lichamelijk als geestelijk een energiek gevoel. Vermoeidheid wordt onderdrukt. Dat wil niet zeggen dat deze verdwenen is. Als de pil uitgewerkt is, komt de vermoeidheid in versterkte mate terug. Tegelijkertijd wordt de waarneming intenser. Onder invloed van XTC worden mensen sneller intiem en vertrouwelijk met anderen.

Een ingenomen pil of capsule begint na 20 tot 60 minuten te werken. Het eerste uur daarna is het effect het sterkst. Na 4 tot 6 uur is het weg. Sommige gebruikers blijven ook de volgende dag een licht na-effect voelen. Dat kan een prettig maar ook een leeg en gedeprimeerd gevoel zijn. Een depressieve of chagrijnige stemming kan dagen blijven hangen.

Daarnaast komen een stijf gevoel in de kaken, hartkloppingen, een droge keel en mond, misselijkheid en benauwdheid voor. Af en toe zijn de bewegingen moeilijk te coördineren. Deze onaangename bijeffecten kunnen tot paniek leiden. De sterkte van de effecten hangt af van de pillen en de ingenomen hoeveelheid. Maar ook van de gevoeligheid, de stemming, de verwachting en de conditie van de gebruiker. Tenslotte is de omgeving waarin gebruikt wordt ook van invloed.

Hoe gevaarlijk is het?

Er is onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van XTC. Vermoedelijk kan gebruik van XTC leiden tot veranderingen in de hersenen met aantasting van het geheugen, de concentratie en de stemming (depressiviteit). Het gevaar neemt toe naarmate meer en vaker gebruikt wordt. Het is niet uit te sluiten dat ook eenmalig gebruik al tot zo'n effect op de hersenen leidt. Het is nog niet bekend hoe ingrijpend dit is en of het blijvend is. Ook is nog onduidelijk welke invloed XTC heeft in combinatie met andere middelen.
Uit analyses van pillen blijkt dat als XTC verkochte pillen soms geen XTC-pillen zijn. Ze bevatten dan geen MDMA maar bijvoorbeeld MDEA, speed (amfetamine), MDA of nog andere stoffen, die al dan niet grote risico's met zich meebrengen bij gebruik. Soms is de samenstelling helemaal niet te achterhalen. Afgezien van de soort stof verschilt de dosering ook nog behoorlijk per pil. En er kunnen meer werkzame stoffen in één pil zitten. MDEA en MDA zijn aan MDMA verwante stoffen. Van MDEA is het oppeppende effect sterker dan het bewustzijnsveranderende effect. De werkingsduur is korter: 3 tot 5 uur. Het lijkt daardoor meer op speed, dat alleen oppeppend werkt. Een gebruiker die op zoek is naar het bewustzijnsveranderende effect, kan daardoor gemakkelijk in de verleiding komen om een tweede of zelfs derde MDEA-pil te nemen, met alle risico's van dien. Speed heeft alleen een oppeppend effect (zie ook de tekst over Speed op deze website). Bij MDA overheerst de bewustzijnsveranderende werking. En MDA werkt 6 tot 8 uur, dus langer dan echte XTC.
Wie XTC of een ander stimulerend middel gebruikt, voelt geen vermoeidheid en kan uren achter elkaar dansen. Als het dan ook nog warm en vochtig is en er onvoldoende gedronken wordt (fris of water!), bestaat het risico dat het lichaam oververhit raakt en uitdroogt. Het gevolg kan zijn dat de spieren en sommige organen, zoals de nieren, niet meer werken. Oververhitting is (levens) gevaarlijk en moeilijk te behandelen. Dit risico speelt minder wanneer in de disco of feestruimte voldoende ventilatie en afkoeling is.
In kringen van mensen die gedurende langere perioden of regelmatig XTC gebruiken, wordt melding gemaakt van grotere vatbaarheid voor infecties. Bij langdurig gebruik kunnen zich ook depressies, angsten, paniekreacties en slaapstoornissen voordoen. Niet zelden gaat het dan om bestaande problemen die in verhevigde mate terugkomen.
Mensen met astma, een zwak hart, hoge bloeddruk, suikerziekte of epilepsie moeten zeker geen XTC gebruiken. XTC kan ook depressies, angstaanvallen en psychoses versterken. Tenslotte is XTC tijdens de zwangerschap en bij borstvoeding af te raden.
De combinatie met andere middelen, zoals alcohol en medicijnen, is riskant. Er is meer kans op vervelende en gevaarlijke complicaties. Eens temeer omdat pillen wisselend van samenstelling en dosering zijn. Voorzover bekend beïnvloedt XTC de werking van de anticonceptiepil niet. Wel kunnen gebruikers onder invloed van XTC gemakkelijker tot seksueel contact komen. Als daarbij geen condoom wordt gebruikt, bestaat het risico van aids en andere geslachtsziekten.
XTC maakt overmoedig en kan het coördinatievermogen aantasten. XTC in het verkeer is dus gevaarlijk.
Er zijn inmiddels 'XTC-doden' gevallen. In enkele gevallen heeft het gebruik van XTC (of wat ervoor doorging) geleid tot zulke beschadigingen van de lever, dat transplantatie noodzakelijk was. Waarschijnlijk moet de oorzaak van deze ernstige gevallen gezocht worden in (de combinatie van) oververhitting, een verkeerd uitgepakte combinatie met andere middelen, een lichamelijke afwijking en/of overgevoeligheid bij de gebruiker. Maar niet ieder geval is op deze manier te verklaren.

Omgaan met gebruikers

Wie disco's en houseparty's bezoekt, kan met (de gevolgen van) XTC-gebruik te maken krijgen. Wanneer iemand zich niet lekker voelt na gebruik van een pil of onwel wordt, zorg dan dat hij niet in paniek raakt. Probeer hem in een koele, rustige ruimte te kalmeren.
Wanneer hij erg onrustig blijft en na verloop van tijd nog steeds niet aanspreekbaar is, schakel dan professionele hulp in (EHBO bijvoorbeeld). Een hoge temperatuur en een sterk wisselende hartslag zijn duidelijke alarmsignalen. In het onderwijs, het jongerenwerk en in gezinnen met opgroeiende kinderen zal XTC zeker ter sprake komen. Botweg verbieden is niet zo zinvol. Belangrijk zijn:

Goede informatie over XTC. Deze tekst geeft de belangrijkste informatie (voorzover nu bekend).
Openhartige gedachtenwisseling over gebruik, zonder vooroordelen. Wie zich zorgen maakt over het gebruik van een ander, kan er alleen maar op die manier achter komen hoeveel en waarom de ander eigenlijk gebruikt. Frequent gebruik kan duiden op problemen waar iets aan gedaan kan worden. Door de gebruiker zelf en zo nodig met (professionele) hulp van anderen.
Duidelijkheid over gestelde grenzen, voor de ander en voor jezelf. Je geloofwaardigheid wordt groter wanneer je je als opvoeder of partner ook aan afspraken houdt.
Een experimenteerfase zal niet snel ontsporen als een kind zich niet verveelt, zelfstandig is, â€˜neeâ€™ kan zeggen en met tegenslag kan omgaan. Blijf in gesprek; paniek en dreigementen hebben eerder een averechts effect.
Schroom niet om zo nodig advies te vragen en hulp te zoeken.